Απολογισμός* διετίας στο Συμβούλιο Διοίκησης του ΔΠΘ.
Βασίλης Τσαουσίδης, μέλος του Συμβουλίου ΔΠΘ.
*Ο απολογισμός παρουσιάζει προσωπικές απόψεις και δεν εκφράζει το Συμβούλιο του ΔΠΘ.
Εισαγωγή:
Το Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης είναι ένα ακριτικό Πανεπιστήμιο ιδιαίτερης εθνικής σημασίας. Ως τέτοιο, θα έπρεπε να είναι ένα από τα κορυφαία Πανεπιστήμια της Χώρας και η χρηματοδότησή του θα έπρεπε να είναι γενναιόδωρη δικαιωματικά μέχρι να καθιερωθεί σε διεθνές επίπεδο . Και βέβαια, θα έπρεπε να ελέγχεται αυστηρά και συστηματικά το πώς αξιοποιείται αυτή η χρηματοδότηση και αν επενδύεται στην ποιότητα και τη φήμη του Πανεπιστημίου. Η φήμη του Πανεπιστημίου είναι ο βασικότερος παράγοντας προκειμένου να καθιερωθεί στη συνείδηση των φοιτητών και μελών ΔΕΠ αλλά και της κοινωνίας, ώστε να αποτελέσει πόλο έρευνας, να ενισχύσει τη διεθνή του παρουσία και κατ’ επέκταση να ενισχύσει την εξωστρέφεια και την πρόοδο της τοπικής κοινωνίας.
Στο Δημοκρίτειο, όπως όλα τα Ελληνικά Πανεπιστήμια, ισχύει το αυτοδιοίκητο. Τι σημαίνει όμως αυτό; Σημαίνει ότι δικαιούνται να αποφασίσουν τα μέλη ΔΕΠ για την ερευνητική και εκπαιδευτική φυσιογνωμία του, την ποιότητά του; Δικαιούνται τα μέλη ΔΕΠ να αποφασίσουν για την τύχη του ως Πανεπιστήμιο κύρους ή ως Πανεπιστήμιο Β’ Κατηγορίας; Δικαιούνται να αποφασίσουν αν το Πανεπιστήμιο θα λειτουργήσει ως ένα τοπικό Πανεπιστήμιο που απλώς θα συντηρείται από την εθνική ανάγκη για την υποστήριξή του, την απουσία συστήματος συγκριτικής αξιολόγησης, την κατοχύρωση των επαγγελματικών δικαιωμάτων και την ανάγκη για μόρφωση που συχνά το καθιστά αναγκαστική επιλογή των υποψηφίων ; Νομίζω ότι δεν δικαιούνται. Ο στόχος λοιπόν του Πανεπιστημίου και η στρατηγική του σημασία δεν είναι ερώτημα που μπορεί να απαντηθεί αποκλειστικά από τα μέλη του Πανεπιστημίου – είναι ερώτημα που πρέπει να τεθεί στην ίδια την κοινωνία που αναλαμβάνει το κόστος του.
Εσωστρέφεια, συντηρητισμός και προχειρότητα:
Η Ελληνική πολιτεία δεν αδίκησε το Δημοκρίτειο συγκριτικά με άλλα Πανεπιστήμια – το αδίκησε σε σχέση με τη θεσμική της ευθύνη να ελέγξει την ακαδημαϊκή του λειτουργία, την ποιότητά του και να απαιτήσει την αριστεία του ως στρατηγικό στόχο. Διότι σε μια απομονωμένη κοινωνία, όπως ήταν η Θράκη το 1973, η ακαδημαϊκή ζωή διαμορφώνεται με άλλους κανόνες. Γίνεται επιρρεπής στην εσωστρέφεια γιατί αναγκαστικά, λόγω της έλλειψης ανταγωνιστικότητας, η πρακτική και οι κανόνες διαμορφώνονται από τις επιλογές μιας ομάδας ανθρώπων. Είναι δύσκολο υπό αυτές τις συνθήκες ένα Πανεπιστήμιο να αποφύγει την κουλτούρα ιδιοκτησίας και αναξιοκρατίας, να μη φοβάται οτιδήποτε ξένο μπορεί να διαταράξει τις ποιοτικές και λειτουργικές ισορροπίες. Η πολιτεία το αδίκησε, επίσης, είτε με την προχειρότητα που διακρίνει συχνά κάποιες πολιτικές αποφάσεις είτε με την αδιαφάνεια που υπονόμευσε την επιστημονική αριστεία και υπέθαλψε προσωπικές στρατηγικές που συχνά καπηλεύονται την εθνική ανάγκη να υποστηριχτεί η περιοχή. Ποιος λογοδοτεί για τις – ενδεχομένως – ατυχείς αποφάσεις και την προχειρότητα που δεν ενισχύουν την αριστεία αλλά αντίθετα την παρασιτική κουλτούρα; Ποιος θα ευθύνεται αν η αντίληψη που διαμορφώνεται είναι ότι η υποβάθμιση είναι «συγκριτικό πλεονέκτημα» που σε συνδυασμό με τον εθνικό ρόλο της περιοχής λειτουργεί ως μοχλός πίεσης για ένα Πανεπιστήμιο με ειδική μεταχείριση;
Παρουσιάζει όντως στοιχεία εσωστρέφειας το Πανεπιστήμιό μας; Νομίζω πως ναι. Είναι ίσως το μόνο Πανεπιστήμιο που εξέλεξε εκπροσώπους στο Συμβούλιο (εσωτερικά μέλη) χωρίς διάλογο – μέλη του εκλέχτηκαν πανηγυρικά χωρίς την παραμικρή δημόσια τοποθέτηση. Οι υποψήφιοί για το Συμβούλιο στις σχολές της Ροδόπης ήταν όσες και οι θέσεις. Παρά την – υποτιθέμενη ή όχι – εξωστρέφεια που επεδίωξε ο νόμος, είναι το μόνο Πανεπιστήμιο στην Ελλάδα που δεν έχει κανένα μέλος από το εξωτερικό στο Συμβούλιο. Μέλη του θεωρούν πλεονέκτημα την αποκλειστική (φοιτητική και ακαδημαϊκή) θητεία στο ΔΠΘ . Μπροστά στην αμφιβολία(?) να εκλέξει η Γενική Συνέλευση ή να διορίσει η Κοσμητεία εκπροσώπους στην Επιτροπή Ερευνών, είναι ίσως το μόνο Πανεπιστήμιο που τους διορίζει . Είναι ίσως το μόνο Πανεπιστήμιο που επισήμως δεν φαίνεται να αναγνωρίζει τη σημαντικότητα των ευρωπαϊκών ερευνητικών έργων . Και ίσως είναι το μόνο Πανεπιστήμιο στο οποίο ο ακαδημαϊκός δημόσιος διάλογος είναι τόσο περιορισμένος.
Νόμος και αρμοδιότητες:
Ο νόμος που προσδιορίζει τις αρμοδιότητες του Συμβουλίου έχει υποστεί αποσπασματικές παρεμβάσεις και έχει τελικά διαμορφώσει ένα πλαίσιο λειτουργίας του Συμβουλίου χαοτικό, στο οποίο οποιαδήποτε αρμοδιότητα έχει αρχικά νομοθετηθεί για το Συμβούλιο, πλέον αμφισβητείται. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, το Συμβούλιό μας αναλώθηκε σε νομικές ερμηνείες και διοικητικές παρεμβάσεις υπό την έννοια των προτροπών προς τον προηγούμενο Πρύτανη. Η μοναδική άμεση παρέμβασή του σε θέματα διοίκησης αφορούσε την αρμοδιότητά του σε σχέση με τους Κοσμήτορες, η οποία έγινε κατά την άποψή μου κακώς και αναγνωρίζω και το προσωπικό μου λάθος να εμπιστευτώ τη «λογική» του νομοθέτη. Είναι προφανές πλέον ότι η αρμοδιότητα ειδικά σε σχέση με τους Κοσμήτορες τη στιγμή που το Συμβούλιο δεν έχει αρμοδιότητα σε σχέση με τον Πρύτανη ή με τους Προέδρους δεν έχει κανέναν ειδικό σκοπό αλλά είναι υπόλειμμα του αρχικού νόμου σύμφωνα με τον οποίο το Συμβούλιο διόριζε και έπαυε τον Πρύτανη και καταργούσε τα Τμήματα και τους Προέδρους. Επομένως, αν και η αρμοδιότητα περιέχεται στο νόμο, είναι προφανές ότι η αποσπασματικότητα αυτής της αρμοδιότητας αποδεικνύει τη συμπτωματική και λανθασμένη αποτύπωσή της στο νόμο και επομένως δεν σκοπεύω να κάνω χρήση της στο μέλλον. Πέρα από τις δυσλειτουργίες που προκαλεί η νομοθετική καρικατούρα που διαμορφώθηκε, συνδυάζεται και με παράλογες διατάξεις, όπως για παράδειγμα η διάταξη που αφορά την κλήρωση μεταξύ υποψηφίων που δεν ψηφίστηκαν από το 50% +1 των εγγεγραμμένων. Έτσι, συνέβη ο υποψήφιος που επιλέχθηκε από το 49,5 % να μπει στην κληρωτίδα με τον υποψήφιο που επιλέχθηκε από το 5%.
Τέλος, ο νόμος έχει ένα σοβαρό μειονέκτημα: επιχειρεί να επιβάλει τη δυαρχία υπό την έννοια του ελέγχου από ένα συλλογικό όργανο, το οποίο εκλέγεται από το ίδιο σώμα που εκλέγει τον πρύτανη και που δεν έχει αρμοδιότητες να τον ελέγξει. Επομένως, λειτουργεί είτε ως ένα όργανο που προσθέτει επιπλέον γραφειοκρατία είτε ως όργανο που συνεδριάζει ασκόπως. Συγκεκριμένα, και με δεδομένη την νομική ασυνέπεια των μεταβατικών διατάξεων σε σχέση με το σκοπό του, αλλά και ως ένα βαθμό σε σχέση με τη δράση του, η συνεισφορά του δικού μας Συμβουλίου στην ακαδημαϊκή μας ζωή ήταν, κατά τη γνώμη μου, αμελητέα. Το Συμβούλιο επίσης αρνήθηκε να σχολιάσεο σοβαρά ζητήματα όπως οι καταγγελίες σε σχέση με τις προσλήψεις της επιτροπής ερευνών αλλά και η συγκρότηση της επιτροπής ερευνών. Κατά την άποψή μου το Συμβούλιο δεν ευνόησε τη διαφάνεια, αντίθετα, διαμαρτυρήθηκε έντονα όταν προσωπικά ζήτησα στοιχεία που αφορούσαν τα βιογραφικά των μελών του ειδικού λογαριασμού και αναγκάστηκα να ζητήσω εισαγγελική παραγγελία. Έγινε επίσης ξεκάθαρο ότι δεν θεωρείται αυτονόητη από το Συμβούλιο η πρόσβαση των μελών του σε υπηρεσιακά έγγραφα, ούτε καν στα πρακτικά της Συγκλήτου! Σας προσκαλώ να δείτε τα πρακτικά των συνεδριάσεων του Συμβουλίου και να διαμορφώσετε προσωπική άποψη.
Σύνθεση και Δράση:
Τα μέλη ΔΕΠ εξέλεξαν 8 εσωτερικά μέλη. Τα 6 εξ’ αυτών πρότειναν 6 εξωτερικά μέλη εκ των οποίων 2 ανώτατοι δικαστικοί, δύο μέλη της Ακαδημίας Αθηνών, 1 πρώην Πρύτανης Θεσσαλίας και ένας ομότιμος Καθηγητής Ιατρικής. Το Συμβούλιο ξεκίνησε λοιπόν με 14 μέλη, εκ των οποίων τα 2 αποχώρησαν. Το Συμβούλιο του ΔΠΘ είναι το μόνο στην Ελλάδα που δεν έχει κανένα μέλος από φορέα του εξωτερικού. Η επικοινωνία μεταξύ των μελών του γίνεται μέσω της γραμματέως, καθώς υπάρχουν μέλη του που δεν χρησιμοποιούν ηλεκτρονικό ταχυδρομείο. Οι παρουσίες και τοποθετήσεις κάποιων μελών κατά τις 24 συνεδριάσεις του, όπως προκύπτει από τα πρακτικά, δεν δικαιολογούν την απόφασή τους να συμμετέχουν στο Συμβούλιο: υπάρχουν μέλη που σπανίως συμμετείχαν σε συνεδριάσεις και μέλη που δεν τοποθετήθηκαν ποτέ ή σχεδόν ποτέ. Γιατί άραγε επιλέγει κάποιος να συμμετέχει σε ένα συμβούλιο και να μη μιλήσει ποτέ;
Το Συμβούλιο αποφάσισε τη σύσταση επιτροπών, υπό την εποπτεία του Αντιπροέδρου κ. Σιμόπουλου. Οι επιτροπές αυτές δεν ανέφεραν ποτέ αποτελέσματα στο Συμβούλιο και – το πιθανότερο – δεν συνεδρίασαν ποτέ. Έτσι το Συμβούλιο δεν ασχολήθηκε με τη λειτουργία του Πανεπιστημίου, τα οικονομικά του – πλην του τακτικού προϋπολογισμού – τη στρατηγική του και τη διεθνή του απήχηση. Στο Συμβούλιο δεν παρουσιάστηκαν αναλυτικοί προϋπολογισμοί και ισολογισμοί από τον Ειδικό Λογαριασμό και την Επιτροπή Διαχείρισης της Πανεπιστημιακής περιουσίας και επομένως το Συμβούλιο δεν απέκτησε ποτέ εικόνα της συνολικής οικονομικής κατάστασης του ιδρύματος. Επίσης, το Συμβούλιο θεώρησε ότι δεν δικαιούνται μεμονωμένα τα μέλη του να ζητούν υπηρεσιακά έγγραφα και στοιχεία από τις υπηρεσίες του – προσωπικά δεν μπόρεσα να έχω πρόσβαση σε υπηρεσιακά έγγραφα και ενίοτε προσέφυγα σε εισαγγελικές παραγγελίες. Τέλος, το Συμβούλιο αρνήθηκε τη δημόσια ανάρτηση των πρακτικών του και προτίμησε το να ζητά τα πρακτικά όποιο μέλος ΔΕΠ το επιθυμεί (για το ποιά μέλη του Συμβουλίου δεν υπερψήφισαν τη δημοσιοποίηση των πρακτικών μπορείτε να ανατρέξετε στην πρώτη και δέυτερη συνεδρίαση του ΣΙ).
Γενικά, όπως προκύπτει από τα πρακτικά, το Συμβούλιο σπανίως συζήτησε ουσιαστικά ακαδημαϊκά θέματα συζήτησε όμως πληθώρα καταγγελιών από διάφορα μέλη ΔΕΠ, προκήρυξε εκλογές για Κοσμήτορες και ανέστειλε – αναμένοντας γνωμοδότηση του ΝΣΚ – τις εκλογές που προκήρυξε για τους Κοσμήτορες της Πολυτεχνικής και των Επιστημών Αγωγής. Το θέμα της έρευνας που είχε σχεδιαστεί με εισηγητή τον υπογράφοντα, συνάντησε ισχυρές αντιδράσεις και τελικά υποβαθμίστηκε. Θέματα που αφορούν τις σπουδές στο ΔΠΘ και την ποιότητα της εκπαίδευσης, την περιουσία του Πανεπιστημίου και την αξιοποίησή της, τον οργανισμό του Πανεπιστημίου, δεν συζητήθηκαν.
Στόχοι και προτεραιότητες:
Το Συμβούλιο του ΔΠΘ δεν έθεσε στόχους και προτεραιότητες, σε αντίθεση με άλλα Συμβούλια, όπως για παράδειγμα το Συμβούλιο του ΕΚΠΑ
http://www.uoa.gr/fileadmin/user_upload/PDF-files/organa/council/Stoxoi_kai_proteraiotites.pdf
Η εισήγησή μου σε σχέση με τις προτεραιότητες του Συμβουλίου Διοίκησης επισυνάπτεται στο τέλος του απολογισμού, δυστυχώς όμως δεν συζητήθηκε και δεν υλοποιήθηκε ποτέ. Το Συμβούλιο δεν αποτύπωσε την κατάσταση και δεν έθεσε μετρήσιμους στόχους. Ενέκρινε προτάσεις και προϋπολογισμούς χωρίς καμία ουσιαστική εισήγηση στη βάση κάποιας στρατηγικής παρά μόνο στη βάση της αναγκαιότητας να έχουμε διαθέσιμες πιστώσεις. Έτσι, η κατανομή των πόρων δεν γίνεται στη βάση κάποιας στρατηγικής, ιεραρχημένων αναγκών ή αξιοκρατικών κριτηρίων.
Προσωπική συνεισφορά και κόστος:
Τα δύο χρόνια της θητείας μου εστίασα στα θέματα που θεωρώ πρωτεύουσας σημασίας για το Πανεπιστήμιο: Το δημοκρατικό ήθος, τη διαφάνεια, την έρευνα και την αξιοκρατία. Ανέδειξα το θέμα της καθαριότητας και φύλαξης ώστε να εξοικονομήσουμε πόρους, απαίτησα την μείωση των δαπανών και την παρέμβαση του Πανεπιστημίου σε σχέση με τους εξαιρετικά χαμηλούς μισθούς των συμβασιούχων στην καθαριότητα, διατύπωσα τις απόψεις μου για τη συγκρότηση της γραμματείας του ειδικού λογαριασμού, τη φιλοσοφία μου σε σχέση με τη χρηματοδότηση της έρευνας. Οι θέσεις του ειδικού λογαριασμού επανα-προκηρύχθηκαν μετά από πολλά χρόνια – υπήρχαν καταγγελίες στο Συμβούλιο και κατατέθηκαν τα πρακτικά πρόσληψης των συμβασιούχων από το 2007. Τη διενέργεια ΕΔΕ διέταξε ο νυν πρύτανης και τότε αντιπρύτανης και πρόεδρος της επιτροπής ερευνών. Οι συμβάσεις καθαριότητας μειώθηκαν σημαντικά. Όμως, δεν γνωρίζουμε ακόμη όλα τα έργα του ειδικού λογαριασμού, τους υπεύθυνους των έργων και την πηγή χρηματοδότησής τους, τα κριτήρια με τα οποία επιλέγονται. Δεν τηρήθηκε καμία αξιοκρατική διαδικασία στην επιλογή των αναπληρωτών πρύτανη ή των διορισμένων προέδρων, παρά την αντίθετη άποψη που εξέφρασε προεκλογικά ο εκλεγείς Πρύτανης . Δεν τηρήθηκε στο Δημοκρίτειο για τη σύσταση της Επιτροπής Ερευνών η διαδικασία που ακολούθησαν όλα τα υπόλοιπα Πανεπιστήμια της Ελλάδας (εκλογές). Και τέλος, δεν γνωρίζουμε ακόμη ποιες είναι οι προτεραιότητες του Πανεπιστημίου μας και ποιοι οι στόχοι του. Το θέμα της στρατηγικής ήρθε μόλις πρόσφατα στο Συμβούλιο μετά από 2 χρόνια χωρίς ακόμη να γνωρίζει το Συμβούλιο τα προβλήματα των Τμημάτων και των Σχολών.
Το κόστος της συμμετοχής μου στα κοινά ήταν σημαντικό, κυρίως σε χρόνο. Πέρα από τα ζητήματα με τα οποία ασχολήθηκα στο Συμβούλιο, έγινα αποδέκτης ανώνυμων καταγγελιών σε βάρος μου (από υποψήφιος ακόμη, όπως ίσως θα θυμάστε) αλλά και στοχευμένων επώνυμων καταγγελιών. Διαπίστωσα ότι το κράτος μας δεν λειτουργεί, δεν έχει διαφάνεια και επικρατεί το δίκαιο των πονηρών και των διεφθαρμένων.
Συμπέρασμα 1:

Το Πανεπιστήμιο χρειάζεται μηχανισμούς ελέγχου και όχι συγκεντρωμένες εξουσίες. Η κατάργηση του πρυτανικού συμβουλίου και η αντικατάστασή του από διορισμένους αναπληρωτές πρύτανη είναι αντιδημοκρατική πράξη, με δεδομένο μάλιστα ότι το Συμβούλιο δεν ασκεί καμία διοικητική αρμοδιότητα.

Συμπέρασμα 2:
«ο σιωπών δοκεί συναινείν»

Μπορούμε να χτίσουμε ένα περιβάλλον ακαδημαϊκό. Προτάσεις και ιδέες υπάρχουν πολλές – τις δικές μου θα τις βρείτε στα επισυναπτόμενα κείμενα και στις τοποθετήσεις μου στο Συμβούλιο. Οποιαδήποτε πρόταση, όμως, δεν έχει νόημα, αν δεν συμμετέχουν ενεργά τα μέλη ΔΕΠ. Ελπίζω ότι η τακτική του φιλήσυχου μέλους ΔΕΠ δεν θα συνεχιστεί στο Πανεπιστήμιό μας. Αυτή είναι η μόνη εγγύηση για τη δημοκρατική και ακαδημαϊκή του λειτουργία.

Προς: τον Πρόεδρο και τα μέλη του Συμβουλίου ΔΠΘ Ξάνθη 9-1-2013
Θέμα: Τοποθέτηση σε σχέση με τις Προτεραιότητες του Συμβουλίου
Αγαπητοί συνάδελφοι,
Καλούμαστε σε συνθήκες έντονου ανταγωνισμού, ανεπαρκούς χρηματοδότησης, ελλιπούς ενημέρωσης, χρονικής πίεσης και υψηλών κοινωνικών προσδοκιών και απαιτήσεων να διαμορφώσουμε τη στρατηγική για το ΔΠΘ για την επόμενη τετραετία: Τι είδους ΔΠθ οραματιζόμαστε; Τι είναι εφικτό να πετύχουμε; Τι κινήσεις πρέπει να κάνουμε ώστε να διασφαλίσουμε την επιβίωσή του και την ποιοτική του αναβάθμιση; Η αναβάθμιση του ΔΠΘ αποτελεί προσωπικό στοίχημα για τα μέλη του Συμβουλίου και τα μέλη του Πανεπιστημίου, αλλά και στοίχημα για την τοπική κοινωνία και την εθνική στρατηγική για τη Θράκη. Ο βασικός άξονας της επιχειρηματολογίας μου σε σχέση με τις προτεραιότητες του Συμβουλίου είναι ότι το ΔΠΘ δεν μπορεί να μακροημερεύσει προτάσσοντας αποκλειστικά την εθνική του σημασία – αυτό θα σήμαινε ότι δε θα λειτουργούσε αυτόνομα αλλά θα γινόταν έρμαιο της πολιτικής αντίληψης και διάθεσης της εκάστοτε κυβέρνησης και εύκολος στόχος σε δύσκολες συγκυρίες – αλλά προτάσσοντας την ποιότητά και την αριστεία του. Σε αυτή την κατεύθυνση πρέπει να κινηθούμε προκειμένου να αφήσουμε μια παρακαταθήκη ως μέλη αυτού του Συμβουλίου. Να καθιερώσουμε τα ποιοτικά και αξιοκρατικά κριτήρια. Και για να μην παρερμηνευτώ, δεν υπονοώ ότι εμείς αυτονόητα καλύπτουμε αυτά τα κριτήρια, αλλά ότι, ακόμα και αν δεν τα καλύπτουμε, πρέπει γενναιόδωρα να αναγνωρίσουμε τη σημασία τους, ώστε να μην περιορίσουμε τον ακαδημαϊκό ορίζοντα του ΔΠΘ. Υπάρχει μια – παραπλανητική κατά την άποψή μου – προσέγγιση ότι τα ποιοτικά κριτήρια δεν ταυτίζονται με τα κοινωνικά κριτήρια, αλλά ενίοτε αποτελούν κοινωνικά ανάλγητη λογική διοίκησης. Αυτή η προσέγγιση κατά την άποψή μου είναι λάθος. Είναι τόσο λάθος όσο είναι λάθος να προσλάβουμε ένα μέλος ΔΕΠ επειδή έχει παιδιά σε βάρος κάποιου καλύτερου χωρίς παιδιά – δίνοντας έμφαση στα παιδιά του μέλους ΔΕΠ και αγνοώντας τα χιλιάδες παιδιά που θα διδαχθούν από το μέλος ΔΕΠ. Αυτό που χρόνια τώρα συνέβαινε στη χώρα μας αλλά ενίοτε και στο Πανεπιστήμιό μας και εμφανιζόταν με τον ένα ή τον άλλο τρόπο ως κοινωνική πολιτική δεν ήταν παρά ευνοιοκρατία, η οποία εμφανίζεται συνήθως με κοινωνικό πρόσωπο, ενώ είναι πραγματικά αδικία για τους ικανούς και για όσους θα μπορούσαν να ευεργετηθούν από τις υπηρεσίες ικανών ανθρώπων. Θεωρώ λοιπόν ότι η ποιότητα και η αξιοκρατία θα διασφαλίσει την κοινωνική προσφορά που απαιτεί η κοινωνία της Θράκης από το ΔΠΘ. Ποια είναι η κατάσταση σήμερα στο ΔΠΘ; Υπάρχει μια διάχυτη απαισιοδοξία των μελών της Πανεπιστημιακής κοινότητας λόγω κυρίως της οικονομικής συγκυρίας. Υπάρχει και ένα κλίμα απογοήτευσης μεταξύ πολλών μελών ΔΕΠ σε σχέση με τη λειτουργικότητα και την αποτελεσματικότητα των υπηρεσιών του Πανεπιστημίου. Υπάρχει και μια ριζωμένη καχυποψία στους πολίτες της κοινωνίας της Θράκης σε σχέση με το έργο που παράγεται στο ΔΠΘ, σε σχέση με τον τρόπο που προσλαμβάνεται το προσωπικό που στελεχώνει το Πανεπιστήμιο, σε σχέση με τον τρόπο που διαχειρίζεται το Πανεπιστήμιο τη δημόσια περιουσία και σε σχέση με τις δυνατότητες που έχει τελικά το ΔΠΘ να αναδειχθεί σε ένα κορυφαίο Ελληνικό Ίδρυμα. Οφείλουμε λοιπόν να αποτυπώσουμε ξεκάθαρα την πραγματικότητα: είναι οι προσλήψεις του Πανεπιστημίου αξιοκρατικές, είναι οι υπηρεσίες του Πανεπιστημίου επαρκείς, είναι οι διοικητικοί μηχανισμοί αποδοτικοί και διαφανείς, είναι η κατανομή του προϋπολογισμού ορθολογική, είναι τα Τμήματα επαρκώς στελεχωμένα, είναι τα προγράμματα σπουδών σύγχρονα, υπάρχουν ελεγκτικοί μηχανισμοί; Η προσωπική μου άποψή είναι ότι σε όλα τα παραπάνω ζητήματα υπάρχει πρόοδος το τελευταίο διάστημα παρά τη μείωση του προσωπικού αλλά υπάρχουν και μεγάλα περιθώρια βελτίωσης. Και επειδή το Δημοκρίτειο, εκτός από τα κατάλοιπα της ευνοιοκρατίας διαθέτει και αναξιοποίητο αξιόλογο δυναμικό σε μέλη ΔΕΠ, ερευνητικό, τεχνικό και διοικητικό προσωπικό η βελτίωση αυτή μπορεί να αρχίσει να συντελείται άμεσα. Αρκεί (i) να αποδεχτούμε την πραγματικότητα και (ii) να μη βασιστούμε στα εργαλεία της ανώδυνης διπλωματίας, αλλά να αξιοποιήσουμε και να ενισχύσουμε το δυναμικό αυτό. Διαφορετικά, θα αποτύχουμε παταγωδώς στο να χτίσουμε ένα σοβαρό και ανταγωνιστικό Πανεπιστήμιο. Οι τομείς με τους οποίους θα πρέπει κατά την άποψή μου να ασχοληθεί το Συμβούλιο, ώστε οι κατάλληλες προδιαγραφές να αποτυπωθούν πάραυτα στο νέο Οργανισμό είναι οι εξής: (παραθέτω επιγραμματικά και θα επανέλθω με αναλυτική αναφορά για τον καθένα χωριστά) 1 ον Ενίσχυση του Δημοκρατικού Δημόσιου Διαλόγου Η ατζέντα των θεμάτων και οι τοποθετήσεις των μελών που ασκούν διοίκηση θα πρέπει να είναι διαθέσιμα και ανοιχτά στην κριτική διαβούλευση. Κατά την άποψή μου, θα πρέπει να ανακοινώνεται η ατζέντα των θεμάτων του Συμβουλίου, της Κοσμητείας των Τμημάτων και των Επιτροπών ηλεκτρονικά, αναλυτικά και περιγραφικά, με σχετική εισήγηση κάποιου μέλους, εφόσον υπάρχει εισήγηση, και πρόσκληση για διάλογο στα ενδιαφερόμενα μέλη ΔΕΠ. 2 ον Αξιοκρατική αναβάθμιση των Πανεπιστημιακών Επιτροπών και της λειτουργίας του διοικητικού μηχανισμού. Οι διάφορες Πανεπιστημιακές επιτροπές που υπάρχουν σήμερα (έμμισθες και μη) δε συστήθηκαν απαραίτητα με βάση ανοιχτές προσκλήσεις στα μέλη ΔΕΠ. Προτείνω την άμεση επανασύσταση όλων των τεχνοκρατικών επιτροπών με ανοιχτή πρόσκληση στα μέλη ΔΕΠ. Προτείνω επίσης την άμεση αξιολόγηση του προσωπικού της επιτροπής ερευνών, του
διοικητικού μηχανισμού, του προσωπικού της ΜΟΔΙΠ, του κέντρου διαχείρισης δικτύων και των υπολοίπων επιτροπών και στελεχών που εκπροσωπούν ή υπηρετούν το Πανεπιστήμιο. Θα γίνω πολύ συγκεκριμένος, εφόσον το κρίνετε απαραίτητο, με πολύ συγκεκριμένα παραδείγματα τα οποία προς το παρόν δεν θεωρώ απαραίτητο να αναδείξω, ελπίζοντας να αποφύγω αναφορές σε συγκεκριμένες περιπτώσεις αναξιοκρατίας ή ανεπάρκειας. 3 ον Καθορισμός κανόνων ακαδημαϊκού ήθους και κριτηρίων επιλογής υποψηφίων μελών για τη θέση του Κοσμήτορα αλλά και ελεγκτικών μηχανισμών για τη λειτουργία του Συμβουλίου και όλων των μελών που ασκούν διοίκηση σε Τμήματα και Σχολές. Το γεγονός ότι στο Ακαδημαϊκό μας περιβάλλον δεν έχουμε απαρέγκλιτα σεβαστεί στο παρελθόν τα ακαδημαϊκά ήθη καταδεικνύει ότι οι ελεγκτικοί μηχανισμοί υστερούν. Έχω και πάλι πολύ συγκεκριμένα ακραία παραδείγματα να σας παρουσιάσω, κυρίως στους συναδέλφους που δεν είναι μέλη ΔΕΠ του ΔΠθ, με τα οποία ίσως απορήσετε για τα όρια ανοχής και υποβάθμισης της πανεπιστημιακής αξιοπρέπειας σε κάποιες περιπτώσεις. 4 ον Αναλυτική Ενημέρωση και Οικονομικός προγραμματισμός εξαρχής Έχει παγιωθεί μια κατανομή του προϋπολογισμού η οποία πρέπει να επαναξιολογηθεί με βάση τις προτεραιότητες και τη στρατηγική του Πανεπιστημίου. Επίσης, πρέπει να αποτυπωθεί αναλυτικά η περιουσιακή κατάσταση του ΔΠΘ και να αναζητηθούν νέοι πόροι. Η πρότασή μου σε σχέση με τη διαχείριση και τη διεύρυνση των πόρων θα κατατεθεί αναλυτικά κατά τη συζήτηση μας για τον προϋπολογισμό. Επικεντρώνεται όμως στην σχετικά άμεση εξασφάλιση νέων πόρων και τη μακροπρόθεσμη ενίσχυση της δυνατότητας προσέλκυσης εξωτερικής χρηματοδότησης με στόχο την επιβράβευση της αριστείας, την ενίσχυση των Τμημάτων που δεν έχουν πρόσβαση σε εξωτερικούς πόρους και την αισθητική και λειτουργική αναβάθμιση των πανεπιστημιακών υποδομών. 5 ον Αξιολόγηση του Πανεπιστημίου, των Τμημάτων και Σχολών με βάση μετρήσιμα μεγέθη Προκειμένου να μπορούμε να αξιολογήσουμε τις δυνατότητες του Πανεπιστημίου και των επιμέρους Τμημάτων ώστε να ενισχύσουμε την αριστεία τους πρέπει να αποτυπώσουμε κατά πόσο στο παρελθόν έχουν δοθεί στα μέλη ΔΕΠ αυτών των Τμημάτων ίσες ευκαιρίες. Αυτό αφορά τη χρηματοδότησή τους, τις υποδομές τους και την επάρκειά τους σε μέλη ΔΕΠ. Αφορά επίσης την παραγωγή διδακτικού και ερευνητικού έργου αλλά και τη διεθνή παρουσία των μελών ΔΕΠ. 6 ον Καθορισμός Σχολών, Τμημάτων και νέων προγραμμάτων σπουδών με κριτήριο τη δυνατότητά τους να παρέχουν αξιοπρεπή εκπαίδευση στους φοιτητές. Τμήματα χωρίς προσωπικό και προγράμματα που αποκλίνουν από τα διεθνή πρότυπα αποτελούν ανεύθυνη στρατηγική επέκτασης και εξυπηρετούν μόνο πελατειακές σκοπιμότητες. Νομίζω ότι δεν πρέπει να ανεχτούμε να παραπλανούνται φοιτητές και γονείς διατηρώντας εικονικά Τμήματα. Πρέπει μεν να διατηρήσουμε και να ενισχύσουμε την γνωστική μας επικράτεια, πρέπει όμως να διασφαλίσουμε την αξιοπρεπή και όχι εικονική λειτουργία τους. 7 ον Καθορισμός συγκεκριμένων στόχων για το επόμενο έτος Κατά την άποψή μου πρέπει να συμφωνήσουμε στους στόχους μας και να τους ανακοινώσουμε δημόσια – ώστε να κριθεί το έργο μας και να εντατικοποιήσουμε τους ρυθμούς μας. Προτείνω οι στόχοι αυτοί να συνδέονται με την ποιοτική αναβάθμιση του Πανεπιστημίου και να αποτυπωθούν ως προδιαγραφές στο νέο Οργανισμό.
8 ον Προετοιμασία του Νέου Οργανισμού και των επιμέρους Κανονισμών Το πλαίσιο λειτουργίας, οι προτεραιότητες, οι υποχρεώσεις και τα δικαιώματα των μελών της Πανεπιστημιακής κοινότητας, οι διαδικασίες του Πανεπιστημίου, ο τρόπος αξιολόγησης του εκπαιδευτικού και ερευνητικού έργου των μελών ΔΕΠ των Τμημάτων και των Σχολών, οι υποχρεώσεις των συλλογικών οργάνων, οι κανόνες διαφάνειας και αξιοκρατίας πρέπει να αποτυπωθούν στο νέο Εσωτερικό Κανονισμό του Ιδρύματος. Επίσης, ο τρόπος λειτουργίας και η θεσμική υπόσταση του Ειδικού Λογαριασμού πρέπει να καθοριστεί στα πλαίσια του Οργανισμού.
Με συναδελφική εκτίμηση
Βασίλειος Τσαουσίδης Καθηγητής ΗΜ&ΜΥ ΔΠΘ
Μέλος Συμβουλίου ΔΠΘ

Χρηματοδότηση της έρευνας στο ΔΠΘ
(Β. Τσαουσίδης – εισήγηση στο Συμβούλιο Ιδρύματος)

Διευκρίνιση: Η εισήγηση που ακολουθεί δεν έχει την έννοια της ολοκληρωμένης και λεπτομερούς παρουσίασης του πλαισίου χρηματοδότησης της έρευνας στο ΔΠΘ. Αντιθέτως, είναι μια αρχή για να ανοίξει αυτό το θέμα που απασχολεί πολλά μέλη ΔΕΠ και καθορίζει την αξιολόγηση του Πανεπιστημίου μας. Επομένως, είναι ευπρόσδεκτη κάθε διόρθωση και ενίσχυση της επιχειρηματολογίας που παρατίθεται ή των παραμέτρων που έχουν παραβλεφθεί.

Εισαγωγή – Αναγκαιότητα της έρευνας για το ΔΠΘ
Σκοπός του Πανεπιστημίου είναι η εκπαίδευση και η έρευνα, δηλαδή η μετάδοση και η παραγωγή της γνώσης. Η έρευνα προάγει τις επιστήμες και συνδέεται άμεσα με την πρόοδο – για το λόγο αυτό αποτελεί το βασικό παράγοντα στην αξιολόγηση των Πανεπιστημίων διεθνώς. Επομένως, οποιοδήποτε σοβαρό Πανεπιστήμιο οφείλει να οργανώσει τις δομές του έτσι, ώστε να ευνοεί την ερευνητική δραστηριότητα των μελών του.
Η πανεπιστημιακή έρευνα αξιολογείται από μετρήσιμους δείκτες όπως είναι οι επιστημονικές δημοσιεύσεις, οι αναφορές και η εφαρμοσιμότητά (απήχηση) της, η οποία συνδέεται συνήθως, στα περισσότερα γνωστικά αντικείμενα, με τη δυνατότητα χρηματοδότησής της.
Η έρευνα πραγματοποιείται συνήθως από οργανωμένες ομάδες και αποτελεί κύρια ασχολία για τα μέλη ΔΕΠ και τους μεταπτυχιακούς φοιτητές. Απαιτεί επομένως πόρους που μπορούν να καλύψουν (ι) την εργασία ανθρώπων με αυξημένα προσόντα αλλά και (ιι) τις απαραίτητες υποδομές για τη διεξαγωγή της.

Πηγές Χρηματοδότησης
Η χρηματοδότηση της έρευνας δεν είναι αυτονόητη ούτε δικαιωματική για τα μέλη ΔΕΠ. Ένα μέρος της, το οποίο καλύπτεται από εθνικούς πόρους, κατανέμεται αυτοδίκαια σε μέλη ΔΕΠ. Με εξαίρεση το Πολυτεχνείο, στο οποίο κατανέμονται πόροι του ΤΣΜΕΔΕ, στις υπόλοιπες σχολές η χρηματοδότηση αυτή είναι ανεπαρκής. Ένα άλλο μέρος της χρηματοδότησης, το οποίο αφορά κυρίως υποδομές και εξοπλισμό, προέρχεται από εθνικούς πόρους και από την Περιφέρεια. Επίσης, ένα μέρος της χρηματοδότησης προέρχεται από κοινούς πόρους εθνικούς, ευρωπαικούς ή διεθνείς και κατανέμεται μέσα από μια ανταγωνιστική – αντίστοιχα εθνική, ευρωπαϊκή ή διεθνή – διαδικασία προκήρυξης και αξιολόγησης συγκεκριμένων ερευνητικών προτάσεων, η οποία επιτρέπει την γενναιόδωρη αλλά επιλεκτική χρηματοδότηση ενός μικρού ποσοστού ερευνητικών προτάσεων.

Ο παρακάτω πίνακας περιέχει αναλυτικά τις πηγές χρηματοδότησης ανά κατηγορία. Ενδεχομένως δεν είναι απολύτως ακριβής, εφόσον έχει προκύψει μετά από επεξεργασία των στοιχείων του «διαύγεια», επομένως είναι τόσο ακριβής όσο είναι και τα στοιχεία που περιέχονται στο «διαύγεια» και αναφέρεται σε δαπάνες που έχουν ήδη εκτελεστεί την τελευταία τριετία. Η κατηγορία έργων με τον τίτλο «επιτροπή ερευνών» αναφέρεται σε έργα που εκτελούνται στο Πανεπιστήμιο με χρηματοδότηση που προκύπτει κυρίως από τις παρακρατήσεις των υπολοίπων έργων – επομένως δεν χρηματοδοτεί ερευνητικά έργα αλλά διαχειριστικά έργα – και αποτυπώνει το λειτουργικό κόστος της διαχείρισης. Ως τέτοιο, δεν θα έπρεπε κανονικά να συμπεριληφθεί στον υπολογισμό των «εσόδων» αλλά των «εξόδων». Από τον ίδιο πίνακα προκύπτει επίσης ότι οι κατηγορίες έργων που μπορούν να αυξήσουν τη χρηματοδότησή τους τα επόμενα χρόνια είναι τα ανταγωνιστικά έργα και τα μεταπτυχιακά προγράμματα. Οι υπόλοιπες κατηγορίες οδεύουν προς συρρίκνωση.

Οι ερευνητικοί πόροι στο ΔΠΘ κατανέμονται κυρίως από μη ανταγωνιστικές διαδικασίες και επειδή ακριβώς προέρχονται από εθνική χρηματοδότηση ή το ΤΣΜΕΔΕ, μειώνονται διαρκώς. Οι πόροι που διατέθηκαν από την Περιφέρεια για τη δημιουργία υποδομών (εργαστηρίων κ.λπ.) κατανεμήθηκαν χωρίς να αξιολογηθεί η ερευνητική – και επομένως χρηματοδοτική – δυνατότητα των ερευνητικών ομάδων. Η συνήθης πρακτική ήταν αυτή που ακολούθησε σε όλες τις δομές του το Ελληνικό κράτος, δηλαδή, ενίοτε πελατειακή, άλλοτε πρόχειρη και βιαστική και σπανίως, αξιοκρατική.

Με βάση την νέα θεώρηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής η οποία συνοψίζεται στη φράση «έξυπνη εξειδίκευση», η χρηματοδότηση υποδομών πρέπει πλέον να συνδεθεί με την ερευνητική δυνατότητα των αντίστοιχων ομάδων. Με λίγα λόγια, η Περιφέρεια και το Πανεπιστήμιο θα πρέπει να συνεργαστούν ώστε να καταρτίσουν ένα στρατηγικό σχέδιο που θα επιτρέψει τη συγχρηματοδότηση αξιόλογων ερευνητικών ομάδων από την Περιφέρεια και την Ευρωπαϊκή Ένωση. Δεν σχολιάζω το άν είναι σωστή αυτή η τακτική ή όχι – επισημαίνω μόνο τον κίνδυνο να οδηγηθούμε σε υποχρηματοδότηση λόγω της αδυναμίας μας να καθορίσουμε τις ερευνητικές εκείνες περιοχές που έχουν – αποδεδειγμένα, σύμφωνα με τη συνθήκη ex ante specialization – τη δυνατότητα να προσελκύσουν αναταγωνιστικούς – και άρα, επιπλέον – πόρους.

Στρατηγική προσέλκυσης πόρων στο ΔΠΘ.
Προκύπτει σαφώς ότι το Πανεπιστήμιο, προκειμένου να αυξήσει τους πόρους του για την έρευνα, πρέπει:
• Να καταρτίσει άμεσα ένα στρατηγικό σχέδιο σε συνεργασία με την Περιφέρεια στο πλαίσιο που περιέγραψα προηγουμένως και
• Να δημιουργήσει τις λειτουργικές υποδομές που θα επιτρέπουν τη διαχείριση και υποβολή ανταγωνιστικών έργων
• Να αναθεωρήσει την πολτική του σε σχέση με κρατήσεις και διευκολύνσεις των Ε.Υ ώστε να αποτρέψει την υποβολή προτάσεων από μέλη του ΔΠΘ με άλλους φορείς
• Να προσανατολιστεί στην αύξηση των έργων και όχι στην άυξηση των κρατήσεων. Αυτό συνεπάγεται (ι) την υποστήριξη Τμημάτων και Σχολών με ειδικευμένο προσωπικό ώστε να υποβληθούν ποιοτικότερες και περισσότερες προτάσεις και (ιι) τη δημιουργία ανταγωνιστικού καταστατικού διαχείρισης έργων ώστε να αποτραπεί η διαρροή προς άλλα ινστιτούτα – διαφορετικά, θα πρέπει να καθοριστεί το πλαίσιο συνεργασίας με τους άλλους ερευνητικούς φορείς.

Ανθρώπινο Δυναμικό και ορθή διαχείριση έργων.

Με βάση τα δεδομένα μας, η δυνατότητα του ΔΠΘ να διεκδικήσει και να εκτελέσει σωστά σημαντικά ερευνητικά έργα εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τη δυνατότητα διαχείρισης των έργων εκ μέρους του Πανεπιστημίου, δηλαδή από τον τρόπο και το κόστος λειτουργίας του ΕΛΚΕ και της Επιτροπής Ερευνών.
Το διαχειριστικό πλαίσιο των ερευνητικών έργων στο ΔΠΘ δεν είναι ιδιαίτερα ελκυστικό, αν και για αυτό το αποτέλεσμα μπορεί να αναγνωρίσει κανείς πολλά ελαφρυντικά. Αυτή η πραγματικότητα όμως έχει ως αποτέλεσμα τη δυσαρέσκεια των μελών ΔΕΠ και αποτυπώνεται και στη μικρή συμμετοχή των μελών ΔΕΠ σε οργανωμένες ερευνητικές προσπάθειες. Ως ένα βαθμό, οφείλεται στη γραφειοκρατία του Πανεπιστημίου, της Χώρας αλλά και της Ευρώπης. Οφείλεται όμως επίσης, κατά τη γνώμη μου, και στην οργανωτική αδυναμία του ΕΛΚΕ, την έλλειψη εξειδικευμένου προσωπικού και την ατυχή προσθήκη πάγιων αποφάσεων, δυσλειτουργικών κανονισμών και «ταλαιπωριών» χωρίς νόημα.

Προτάσεις επείγοντος χαρακτήρα:

1. Δημιουργία επιτροπής μελών ΔΕΠ με εμπειρία σε ερευνητικά έργα με σκοπό την επαναθεώρηση όλων των πάγιων αποφάσεων και πρακτικών του ΕΛΚΕ
Θα σας δώσω τρία συγκεκριμένα παραδείγματα:
1. Προσλήψεις διαχειριστών σε ερευνητικά έργα. Η μεθοδολογία που ακολουθείται σε περιπτώσεις όπου η δαπάνη διαχείρισης δεν είναι επιλέξιμη, είναι, κατά τη γνώμη μου, μη αποδεκτή.
2. Χαμηλά ωρομίσθια ερευνητών σε σχέση με άλλα ερευνητικά ιδρύματα της χώρας. Τα ωρομίσθια υπολογίζονται επί του βασικού μισθού του υπαλλήλου του ΔΠΘ χωρίς να λαμβάνεται υπόψη η δυνατότητα του υπαλλήλου να προσαυξάνει το μισθό του με συμμετοχή σε άλλες δραστηριότητες. Αποτέλεσμα: ερευνητές αυξημένων προσόντων πληρώνονται με 800 ευρώ καθαρά και επιστρέφονται τα χρήματα Ευρωπαϊκών έργων στην Ευρωπαϊκή ένωση.
3. Προκαταβολές για συμμετοχή σε ερευνητική δραστηριότητα. Οι προκαταβολές για τη συμμετοχή των ερευνητών σε ερευνητικές δραστηριότητες δίνονται υποχρεωτικά – και καταγράφονται στο «διαύγεια» – στον επιστημονικά υπεύθυνο, ακόμα και όταν αυτός δεν συμμετέχει στη συγκεκριμένη δραστηριότητα (π.χ. συνέδριο)!

2. Δημιουργία πλαισίου συνεργασίας με την Περιφέρεια στη βάση της ερευνητικής δυνατότητας των Πανεπιστημιακών ομάδων

Το Πανεπιστήμιο πρέπει να συμμετέχει στις συζητήσεις της Περιφέρειας με συγκεκριμένη πρόταση. Η πρόταση αυτή πρέπει να βασιστεί στην ανάδειξη των ερευνητικών ομάδων του που είναι διεθνώς ανταγωνιστικές. Ενδεχομένως λοιπόν η ΜΟΔΙΠ ή άλλη επιτροπή, πρέπει να καθορίσει με βάση τα διεθνή πρότυπα ποιές είναι οι δυνατότητες του Πανεπιστημίου και σε ποιά γνωστικά αντικείμενα. Μια απλή απολογιστική παράθεση των έργων του Πανεπιστημίου δεν αποτελεί πρόταση.
3. Άμεση προκήρυξη θέσεων του ΕΛΚΕ. Το εποχικό προσωπικό του ΕΛΚΕ έχει εμπειρία 3-7 έτη. Τα συμβασιούχα μέλη του ΕΛΚΕ (με αντικείμενο «παρακολούθηση και ανάλυση δεδομένων και σύνταξη του οικονομικού και επιστημονικού προϋπολογισμού των έργων») έχουν τεχνογνωσία σε λογιστική (ΤΕΙ), Διαχείριση φυσικών πόρων (ΤΕΙ), Πληροφορική (ΤΕΙ), Γεωπονία (ΤΕΙ), Δασοπονία (ΤΕΙ), 2 ΔΕ, ιστορία-εθνολογία (1), πολιτικού μηχανικού (1), οικονομικά (2), πληροφορικής (1), μηχανικού περιβάλλοντος (1), κοινωνική διοίκηση (1) και διοίκηση επιχειρήσεων (1). Οι προσλήψεις θα πρέπει να είναι απολύτως αξιοκρατικές, διαφανείς και συναφείς με το αντικείμενο της διαχείρισης, να επιτρέπουν εύλογο χρονικό διάστημα ενστάσεων και να αξιολογείται η δυνατότητα και όχι μόνο η προϋπηρεσία.
4. Δημιουργία υποστηρικτικής ομάδας ερευνητικών προτάσεων, κυρίως για σχολές με μικρή εμπειρία σε ερευνητικά έργα. Υπάρχουν πολλοί συνάδελφοι με πολύ αξιόλογη ερευνητική παρουσία διεθνώς, οι οποίοι δεν γνωρίζουν τις διαδικασίες υποβολής προτάσεων και δεν έχουν εμπειρία στη συγγραφή τέτοιων προτάσεων. Αυτοί αποτελούν ένα βασικό δυναμικό του Πανεπιστημίου στην προσπάθεια του να αυξηθούν οι ερευνητικοί πόροι και θα πρέπει να αξιοποιηθούν οι δυνατότητές τους.
5. Κατάρτιση καταλόγου αποφοίτων του ΔΠΘ με σκοπό την προσέλκυση χρηματοδότησης υποτροφιών και μεταπτυχιακών προγραμμάτων. Μια τέτοια οργανωμένη προσπάθεια θα βοηθούσε στη μείωση του κόστους των μεταπτυχιακών προγραμμάτων και άλλων χρηματοδοτούμενων δραστηριοτήτων στο Πανεπιστήμιο.

Προς:
τον Πρόεδρο του Συμβουλίου ΔΠΘ
Ξάνθη 18-2-2013

Θέμα: «Παρατηρήσεις επί του προϋπολογισμού του Δ.Π.Θ. για το έτος 2013»
Το Πανεπιστήμιο μέσω του προϋπολογισμού και του κανονισμού μπορεί να υλοποιήσει το στρατηγικό του σχεδιασμό. Ο προϋπολογισμός του Πανεπιστημίου καταρτίζεται από τα έσοδα/έξοδα (α) του «τακτικού» προϋπολογισμού, (β) του ειδικού λογαριασμού και (γ) της εταιρίας αξιοποίησης και διαχείρισης της περιουσίας του Δ.Π.Θ. Θα πρέπει επομένως – κατά την άποψή μου – να συζητείται ταυτόχρονα με τον απολογισμό της επιτροπής ερευνών και της εταιρίας αξιοποίησης της περιουσίας του ΔΠΘ, εφόσον (i) οι προϋπολογισμοί αυτοί και τα αποθεματικά τους είναι συγκοινωνούντα δοχεία (ii) οι δράσεις/δαπάνες που σχεδιάζονται για την ανάπτυξη του Πανεπιστημίου δεν είναι πάντα επιλέξιμες από τον τακτικό προϋπολογισμό (σύμφωνα μάλιστα με τον καινούριο νόμο μπορεί το Πανεπιστήμιο να αξιοποιήσει λειτουργικά μέχρι το 40% του προϋπολογισμού του Ειδικού Λογαριασμού ) και (iii) τα έσοδα των (β) και (γ) καθορίζουν το βαθμό απεξάρτησης του Πανεπιστημίου από την κρατική πολιτική και επομένως την πραγματική του αυτοδυναμία.
Αντιλαμβανόμενος ότι ο προϋπολογισμός καταρτίστηκε με δεδομένη τη δυνατότητα αναμόρφωσης, εκτιμώ ότι το σχέδιο που διανεμήθηκε είναι ενδεικτικό και καταρτίστηκε κατά βάση ακολουθώντας το μοντέλο του προϋπολογισμού της τελευταίας δεκαετίας – με μικρές παραλλαγές. Σύμφωνα με αυτό το μοντέλο, οι μεγαλύτερες δαπάνες του προϋπολογισμού αντιστοιχούν σε εργολαβίες καθαριότητας, φύλαξης, σίτισης και στέγασης. Στον προϋπολογισμό περιλαμβάνονται επίσης προβλεπόμενες δαπάνες του Πανεπιστημίου σε κατηγορίες οι οποίες ενδεχομένως δεν αποτελούν προτεραιότητα στη σημερινή συγκυρία.
Την άποψή μου για τις προτεραιότητες του Δ.Π.Θ. την περιέγραψα αναλυτικά με την τοποθέτησή μου σχετικά με τις «προτεραιότητες του Συμβουλίου» (Α.Π. 7 – 9/1/2013). Με βάση αυτή την τοποθέτηση θεωρώ ότι:
1. Ο τακτικός προϋπολογισμός περιέχει συγκεκριμένες ανελαστικές δαπάνες, όπως είναι οι δαπάνες για καύσιμα και ηλεκτρική ενέργεια. Θεωρώ επίσης απαραίτητη τη δαπάνη σίτισης, παρά το γεγονός ότι, κατά την άποψή μου, πρέπει να θεσπιστεί ορθολογικός τρόπος αποτίμησής της. Οι υπόλοιπες σημαντικές δαπάνες είναι – ουσιαστικά – ελαστικές: το Συμβούλιο μπορεί να διαμορφώσει ένα νέο μοντέλο κατάρτισης του προϋπολογισμού εξαρχής, προσαρμόζοντας ή/και ανατρέποντας το μοντέλο που εφάρμοσε το Πανεπιστήμιο κατά την τελευταία δεκαετία.
2. Σε σχέση με τις εγγραφές του τακτικού προϋπολογισμού:
2.1. Η δαπάνη για καθαριότητα και φύλαξη – παρά τη μείωσή της – παραμένει υπερβολική. Αν και οι δαπάνες αυτής της κατηγορίας έχουν – πολύ ορθά – μειωθεί σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια, μπορούν άμεσα να περιοριστούν δραστικότερα και να παραμείνουν ελκυστικές σε ιδιώτες εργολήπτες, χωρίς σοβαρή απώλεια σε ποιότητα υπηρεσιών και χωρίς απώλεια σε προσωπικό .
2.2. Η δαπάνη για σίτιση είναι σημαντική κοινωνική υπηρεσία και πρέπει να διατηρηθεί. Πρέπει όμως να εκσυγχρονιστεί ο τρόπος υπολογισμού των δαπανών, με βάση την καταμέτρηση των φοιτητών που εξυπηρετούνται τελικά και όχι αυτών που δύνανται να εξυπηρετηθούν.
2.3. Η δαπάνη για στέγαση ενδεχομένως μπορεί να μειωθεί – χωρίς να μειωθεί ο αριθμός των εξυπηρετούμενων φοιτητών.
2.4. Χρήζουν διευκρίνησης, συζήτησης ή αναμόρφωσης οι κωδικοί που επισυνάπτονται στο ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 1.
3. Είναι απαραίτητα και εφικτά (εφόσον αξιοποιηθούν συνδυαστικά ο τακτικός προϋπολογισμός, ο ειδικός λογαριασμός και η περιουσία του ΔΠΘ) τα εξής:
3.1. Σημαντική αύξηση των πόρων που κατανέμονται στα Τμήματα με συγκεκριμένο σκοπό (i) την ενίσχυση των νέων μελών ΔΕΠ σε μικρότερες βαθμίδες, (ii) την ενίσχυση των μελών ΔΕΠ με αποδεδειγμένη δραστηριότητα , και (iii) την αξιοποίηση – μέσω ανοιχτών προκηρύξεων και υποτροφιών – των προπτυχιακών, μεταπτυχιακών και διδακτορικών φοιτητών σε διοικητικές, εκπαιδευτικές και ερευνητικές δραστηριότητες, όπως προβλέπεται από το νέο νόμο. Ισοκατανομή των πόρων για τα μεταπτυχιακά προγράμματα.
3.2. Σημαντική αύξηση των πόρων που διατίθενται για συμμετοχή των μελών ΔΕΠ σε διεθνή συνέδρια, επιτροπές και fora, παράλληλα με τη θέσπιση κανόνων ποιότητας και αριθμητικών περιορισμών ανά μέλος ΔΕΠ
3.3. Εξασφάλιση σημαντικών πόρων για την αισθητική αναβάθμιση του Πανεπιστημίου και τη λειτουργική αναβάθμιση των Τμημάτων με προβληματική στέγαση
3.4. Δέσμευση πόρων για την ενίσχυση της εκπαίδευσης και της έρευνας μέσω της αγοράς σύγχρονου εξοπλισμού ή ενισχυτικών ερευνητικών έργων, που θα πρέπει όμως εμπεριστατωμένα να θεμελιωθεί και να αξιολογηθεί μέσω εσωτερικών προτάσεων
3.5. Εξασφάλιση πόρων για νέες ή αναβαθμισμένες υπηρεσίες:
• Ηλεκτρονική αναβάθμιση και άμεση στελέχωση των υπηρεσιών του κέντρου υπολογιστών, αναβάθμιση της δανειστικής βιβλιοθήκης, της ηλεκτρονικής διαχείρισης και αποθήκευσης εγγράφων, της ηλεκτρονικής επικοινωνίας, της διεθνούς ηλεκτρονικής παρουσίας του Πανεπιστημίου.
• Αναβάθμιση των υπηρεσιών του ειδικού λογαριασμού και της διαχείρισης προγραμμάτων και σύσταση φορέα υποστήριξης Ευρωπαϊκών προτάσεων.
• Σύσταση φορέα διαφήμισης και οικονομικής ενίσχυσης του ΔΠΘ
• Σύσταση συλλόγου αποφοίτων του ΔΠΘ
• Σύσταση μηνιαίας ηλεκτρονικής και έντυπης εφημερίδας του Πανεπιστημίου
Επειδή δεν υπάρχει αναλυτική μελέτη ή εμπεριστατωμένη εκτίμηση των δαπανών για τις παραπάνω δράσεις και τις λογιστικές κατηγορίες τους, εκτιμώ ότι πρέπει να συσταθεί εισηγητική επιτροπή με στόχο την άμεση κατάρτιση συνολικού προϋπολογισμού για το Δ.Π.Θ.
Με τιμή,

Βασίλειος Τσαουσίδης
Καθηγητής ΗΜ&ΜΥ ΔΠΘ
Μέλος Συμβουλίου ΔΠΘ